Tavuklarda Göz İltihaplanması

Tavuklarda göz iltahaplanmaları , gözlerin akıntılı bir hal alması , gözün etrafının şişmesi gibi durumlar belirli mikroorganizmal hastalıklar netincesinde olmaktadır. Kümes içerisinde bazı hayvanlarda bu görüntüye rastlanıyor ise kümesteki diğer hayvanlarada hızla bulaşması olasıdır . Neyseki bu hastalıkların aşıları mevcuttur ve koruma sağlarlar . Bu yazımızda bu belirtilere neden olan hastalıkları inceleyeceğiz .

• ENFEKSİYOZ KORİZA

Hastalığın doğal konakçısı tavuklardır . Nadir olarak sülün , bıldırcın , beç tavuğu gibi türlerde de hastalık oluşumunu görülmektedir .  Hayvandan hayvana solunum ve sindirim yollarıyla bulaşır . Hastalık direk temas ile enfekte hayvanların ağız , burun , göz akıntılarının sağlıklı hayvanların içme sularına ve damlacık enfeksiyonu ile soluyarak almaları şekilleriyle yayılım bulur . Enfekte toz partikülleri , ekipman malzeme ve personelde mekanik taşınmada rol oynar . Yani hava yoluyla bulaşabileceği gibi hayvanların birbirine teması , kümesten kümese yem , su , araç gereç taşınması ve personelinde kümesten kümese sık yer değiştirimesi de hastalığın yayılımında önemli faktörlerdir .

Koriza Hastalığında Hayvanlarda Nasıl Belirtiler Görürüz ?

Hastalığa tüm yaşlardaki hayvanlar duyarlıdır ancak genç hayvanlar enfeksiyona daha fazla yakalanmaktadır . Hastalığın bulaşmasından belirti oluşumuna kadar ki süre 1-3 gün gibi oldukça kısa bir periyottur . Hastalığın sürüdeki yayılımı % 80 -100 kadar yüksektir ancak ölüm oranları genelde % 10 civarında seyretmektedir .

• En sık olarak yüzde göz alt hizasında deri altında ve sakalda ödem tablosu .
• Üst solunum yolları yangılıdır .
• Burun , ve sinüslerde sarımsı bir akıntı vardır.
• Gözler kızarık ve sulanmıştır , sarımsı mukoid bir akıntı vardır .
• Yüzün çok şiştiği vakalarda göz kapanacak kadar kısılır .
• Yumurta verimi % 10 ila % 40 oranında azalır .
• Yem ve su tüketimi azalır.
• Hayvanlar giderek zayıflar .
• Enfeksiyonun İnfeksiyoz Bronşit , İLT , CRD , ve New Castle gibi hastalıklarla komplike hale gelmesi klinik tabloyu ağırlaştırır ve ölümleri arttıracaktır .

• ŞİŞ BAŞ HASTALIĞI

Şiş baş hastalığı özellikle hindi ve tavuk orjinli bir hastalıktır ve başta genç etlik piliçler olmak üzere damızlık ve yumurtacı hayvanlarda da görülen infra orbital sinüslerde şişkinlik göz çevresi ve ağız çevresinde şiddetli bir ödemle seyretmesiyle bilinir . Hızlı bir hastalık süreci vardır ve kafanın şişmiş  yana veya geriye doğru dönmüş hali akılda kalıcıdır .

Şiş baş hastalığının doğal konakçıları hindiler ve tavuklardır . Genç yaştaki hayvanlar yaşlılara nazaran bu hastalığa daha çok yakalanmaktadır . Hastalığa daha çok 4- 5 haftalık etlik piliçlerde ve yumurtlama periyoduna girmiş veya girmek üzere olan damızlık ve yumurtacı tavuklarda rastlanır . Hastalığın bulaşması hayvandan hayvana olmaktadır . Hasta hayvanla direk temas hali yanı sıra enfekte yem , su , kirli ekipman , ve personelle  hastalık yayılım fırsatı  bulur . Tüm sürüye bulaşması ile bilinir . Ancak öldürücülüğü diğer solunum sistemi hastalıklarına kıyasla daha düşüktür . Ölüm oranı %1 ile % 30 arasında değişkendir . Genellikle hastalığın ölümcül olmasını sağlayan SHS (Şiş baş ) virüsünün yanında  ikincil olarak bakteriyel etmenleride alarak hastalığın şiddeti artma gösterebilir .

Hastalık etkeni olan Avian Metapnömovirus hayvan tarafından alındıktan 6 – 12 gün sonra hastalık kendini belli etmeye başlar . Dış bakıda belirgin olarak görülen özellikler ;

• Hayvanların kafa ve bazende sakallarına yayılmış yoğun , sarımtırak derialtı ödem çok belirgindir .
• Göz çevresi mukozal dokuda köpüklü bir sıvı akıntısı vardır .
• Burun akıntısı vardır . Gözler ıslaktır .
• Gözler yüzün tamamına yayılan ödemin de etkisi ile çekik bir hal almıştır .
• Hayvanların yüz ve boyun kasları kasılmıştır ve baş geriye veya yana dödürülmüş olabilmektedir .
• Rahat soluk alıp veremezler öksürük aksırık görülebilir .
• Hayvanlar dengeli bir şekilde yürüyemez haldedir .
• Yumurtlayan hayvanlarda yumurta verimi % 5 kadar düşmektedir .
• Yumurta kabuğu incelir .
• Ölüm oranı % 1 ile % 30 arasında değişim gösterir .

• CRD ( MİKOPLASMA GALLİSEPTİKUM )

Kanatlıların yaygın ve bulaşıcı solunum sistemi hastalıklarından bir taneside CRD (Kronik Solunum Yolu Hastalığı ) dır . Hastalık etkeni soluk borusu , akciğerlere , hava keselerine yerleşir . MG yani Mycoplasma Gallisepticum olarakta bilinen bu enfeksiyon sıklıkla solunum yollarına ilişkin belirti ve lezyonlarla seyreder , genç sürülerde ciddi ağırlık kaybı ve yumurta verimindeki hayvanlarda ise yumurta sayısındaki azalma  ile karakterizedir Hastalık etkeni kümeslere hasta sürüden meydana gelmiş civciv satın alınmasıylada bulaşabiliceği gibi bir başka kümesten gelebilecek toz, gübre,tozlu veya gübreli ekipman, suluk, yemlik , hasta hayvanın salya ve damlacık sekresyonları ile de bulaşabilmektedir

Hastalığın Belirtileri Nelerdir ? Dış bakıda ne görülür?

Bulaştıktan sonra ilk 10-20 gün arası belirti vermez ardından oluşan belirtiler ;

• Solunum güçlüğü , hırıltılı solunum, aksırık, öksürük .
• Burun akıntısı .
• Gözlerde kızarıklık ve ıslaklık , iltihaplı akıntı .
• Gözkapaklarında ödem görülebilir .
• İştah azalması vardır .
• Kilo kaybı (genç hayvanlarda daha fazla )
• Yumurta veriminde % 20 – 30’ a varan düşme görülebilmektedir .
• Hareketsizlik ve depresif görüntü oluşabilir.
• Civcivler yumurta içinde ölür veya çıkmakta zorlanır.
• Çıkan civcivlerin ıskarta oranı yüksektir.
• Ölü hayvanların otopsisinde hava keselerinin ödemli ve kızarık olduğu ,köpüksü, peynirimsi bir eksudat fark edilir.
• Hava keseleri kalınlaşmıştır.
• Kalp ve karaciğerin etrafı yangılıdır. (Perikardit ve Perihepatit)
• Karın içerisindeki boşlukta köpüklü içerik gözlenir .

Soğuk hava akımı , kötü havalandırma , kümes içinde aşırı bir amonyak kokusu ve toz birikimi, kümesin kalabalık oluşu , gaga kesimi gibi olumsuz koşullar kümeslerde CRD hastalığı çıkması için ortam hazırlar .

CRD nin yanında E. Coli ve İnfeksiyöz Bronşitis enfeksiyonlarınında geliştiği durumlarda hastalık tablosu çok daha şiddetli seyreder . Ölümlerin sayısı artar , yumurta verim kayıpları ve kilo kaybı daha şiddetli görülür .

• İLT ( İNFEKSİYOZ LARİNGO TRAKEİTİS )

Hastalığın hayvan vücuduna giriş yolu solunum ve göz yollarıyla olmaktadır. Hayvandan hayvana doğrudan temas veya kontamine kişi ve ekipmandan mekanik yolla bulaşmalar meydana gelmektedir .Hayvanlar boynunu ileri uzatarak zor nefes alır . Soluk borusu peynirimsi bir eksudatla tıkanır ve en sonunda havasızlıktan ölürler .

Gözler sulanmıştır , sarımsı sulu bir akıntı vardır . Birçok hayvanda ağızdan kanlı bir tükürük gelir. Çünkü ilerlemiş hastalık durumlarında soluk borusu kanamalıdır .