Kanatlılarda İnfeksiyöz Bronşitis Hastalığı ve Tedavisi?

İnfeksiyoz Bronşitis tavukların, yüksek bulaşıcılık ile seyreden, solunum sesleri, öksürük, aksırma gibi solunum belirtilerinin yanı sıra böbrekler ve genital sistem üzerine etkilerinden dolayı canlı ağırlık kaybı ve yumurta verimindeki ani düşüşlerle karakterize bir hastalığıdır. Üreticilere verdiği maddi kayıplar oldukça fazladır.

Hastalık etkeni kanatlılarda görülen bir tür Corona virustür (Avian Coronavirus) ve solunum kanalı, üreme organları , böbrekler ve karaciğere yerleşerek enfeksiyon oluşturma eğilimindedir . Hastalıkla mücadelenin zor olmasının bir nedeni de etken coronavirüs ailesinin 60’ın üzerinde farklı çeşidi olmasıdır . Ancak bu mikroorganizmanın Aldehitler, İyot bileşikleri ve Potasyum permanganat gibi kimyasal dezenfektanlara duyarlı oluşu hastalıkla mücadelede elimizi güçlendirmektedir.

Tavuklar, sülün, kaz, güvercin, beç tavukları, ördekler, hindi ve tavus kuşları virüsün hastalık oluşturduğu tespit edilmiş türleridir .

İnfeksiyoz Bronşitisn Kümeslere Nasıl Bulaşır?

Tavuklar ve daha az etkilenmek üzere sülünler hastalığın doğal konakçılarıdırlar. Virüs yüksek oranda bir bulaşıcılığa sahip olup, hava yolu, damlacıklar ile hayvandan hayvana  ve kümesten kümese direk olarak fark edilmesine imkan olmadan yayılmaktadır. Bütün yaş grupları hastalıktan etkilenmektedir . Fakat hastalık genç hayvanlarda daha şiddetli seyreder.

Dediğimiz gibi başlıca solunum yoluyla yani damlacıklar ile bulaşır ancak enfekte hayvanların dışkıları da virüsün kaynaklarındandır . Nadiren olmakla birlikte yumurta yoluyla da geçtiği kaydedilmiştir . Hasta hayvanlar başlıca ağız burun akıntıları ve dışkı ile virüs etkenini çevreye yayarlar. Enfekte hayvanları virüsü sürekli olarak çevreye yaymaları sonucu ekipman, yumurtalar, çiftlik personeli, transfer araçları gibi diğer birçok yer virüs ile bulaşık durumdadır. Virüsü alan sağlıklı hayvanda hastalık oluşturma süresi 18- 36 saat kadar olup başka hastalıklara kıyasla oldukça kısadır. Kümesteki bütün hayvanlara çok kısa zamanda bulaşır. (Morbidite % 100) . Ölüm oranı (Mortalite)  ise % 25 e kadar çıkabilmektedir.

Yabani kuşlar virüsün uzak mesafelere taşınmasında kritik rol oynayan faktörler olarak değerlendirilebilir .

Tavuklar, sülün, kaz, güvercin, beç tavukları ,ördekler, tavus kuşları virüsün hastalık oluşturduğu tespit edilmiş türleridir .

İnfeksiyoz Bronşitiste Hayvanlarda Ne Gibi Belirtiler Görürüz?

Hastalığın görülme bölümlerine göre 3 formu vardır. Bunlar bir arada veya ayrı ayrıda görülebilir.

Solunum Formu :

– Solunum yetmezliği.

– Hırıltılı ve zor solunum.

– Öksürük , tıksırık.

– Burun akıntısı, Trekeal akıntılar.

– Yem tüketiminde azalma.

– Gelişim geriliği.

Reprodüktif (Üreme Sistemi) Formu :

–  Yumurta üretiminde düşüş.

– Soluk renkli , yumuşak, pütürlü, şekilsiz yumurta oluşumu.

– Yumurtaların iç kalitesinde bozulma.

– Sulu yumurta akı ve sarısı.

– Üreme sistemi organlarından Ovidukt’a verdiği kalıcı hasar sonucu hiç yumurta veremeyen tavuklar oluşur.

Nefropatojenik Form :

– Su tüketiminde artı .

-Üratlar içeren sulu dışkılama.

-Dehidrasyon.

– Tüylerde yapışma.

– Altlık çok hızlı ıslanır.

– Depresyon.

İnfeksiyoz Hastalığından Ölen hayvanların içi açılıp otopsi yapıldığında ise;

Soluk borusunda, burun boşluğunda sinüslerde seröz kazeöz bir akıntı varlığı . Akciğerlerde pnömoni, hava keselerin de kalınlaşma , böbreklerde solgunluk , büyüme , ürat kristalleri dolu üreterler görülür. Genç tavuklarda soluk borusunun ikiye ayrılma noktasında sarı peynirimsi bir kitle varlığı görülür. Daha ileri yaştakilerde ovidukt atrofiye olmuş veya kistik yapılar oluşmuştur.

İnfeksiyoz Bronşit Tanısında Ne Yapılır?

Hayvanlarda oluşan belirtiler ve ölü hayvanlardaki otopsi bulguları takiben hasta hayvanlardan kan alınarak labrotuvarda kan serumu serolojik olarak testlere sokulmalıdır. (Elisa, Serum nötralizasyon, Hemaglütinasyon inhibisyon, Florasan antikor tekniği)Dokulardan alınacak örneklerle de virüs izolasyonu yapılarak tanıya ulaşılabilir. (PCR)

İnfeksiyoz Bronşit Tanısında Tedavi?

İnfeksiyöz Bronşitise karşı kesin bir tedavi bulunmadığından, antibiyotikler kullanılarak beraberinde oluşabilecek E.Coli gibi bakteriyel etkenlerin hasarları en aza indirilmeye çalışılmalıdır.

İnfeksiyoz Hastalığından Koruma ve Kontrol Önlemlerinde Neler Yapılabilir?

– İnfeksiyoz Bronşite karşı en etkili korunma yolu geniş koruma etkisi olan IB aşıları kullanmaktır. Bunlara MA5, IB 4 -91, IB Primer, IB H120 aşıları örnek verilebilir . Örneğin ilk hafta uygulanacak olan Ma5 aşılaması ardından 14 sonra IB 4-91 aşı uygulaması geniş bir koruma avantajı vermektedir .

– Geniş biyogüvenlik kuralları burdada uygulanmalıdır .

– Civcivlerin  IB den ari bir damızlık işletmesinden temin edilmelidir .

– Kümese yabancı kişiler yaklaştırılmamalı ve çalışan dışındaki kişiler içeri sokulmamalıdır .

– Kümes içinde ve kümes dışında giyilen terlik, çizme, ayakkabılar ayrı olmalıdır  ve kümes girişinde değiştirilmelidir.

– Kümese giren çıkan bakıcı kişiler belirli olmalı ve sadece onlar kümese girmelidirler .

– Hastalık etkeni virüs İyotlu bileşikler, Aldehitler, Potasyum permanganat, Kreazol gibi kimyasallarda kısa sürede ölmektedir.

– Yetiştirme dönemleri arası boşlukta  kümesteki gübre uzaklaştırılmalı, ardından kümes zemini duvarları yemlik ve sulukları çok iyi yıkanmalıdır. Yıkama işlemi sonrasında da dezenfektan ilaçlar uygulanmalıdır. (Quanter amonyum bileşikleri , Formaldehit bileşikleri, Organik asitler)

– Farklı yaş grubu tavuklar bir arada bulunduğu ve üretimin sürekli olduğu tesislerde üretim kayıplarının azaltılması ve etkenin yayılmasının önüne geçmek için IB ye spesifik bir aşı kullanımının maliyeti kabul edilmeli ve sağlıklı hayvanlarda uygulamaya geçilmelidir.